Mohammed B. kreeg te weinig aandacht

Voor de moord op Theo van Gogh zou Mohammed B. geen belangrijke rol hebben gespeeld in de terroristische Hofstadgroep. Uit een twee weken terug verschenen rapport over de rol van de AIVD tijdens de moord op de filmmaker komt een heel ander beeld naar voren van ‘Abu Zubair’.

‘Wij, die ervan beschuldigd worden dat we de jeugd en de anderen hersenspoelen; bij Allah, niets is minder waar: wij hebben inderdaad onszelf van de leugen gespoeld en sporen anderen om ook voor deze hersenspoeling te kiezen. Wij, die ervan beschuldigd worden dat we geweld (Jihaad) propageren; bij Allah, moge Allah ons eren om het bloed van de onrechtvaardigen te laten vloeien. Moge Allah onze lichamen uit elkaar scheuren en ons bloed over het zaad van het fundamentalisme (Tawheed) gieten.'

Dit is een passage uit het geschrift dat Mohammed B. produceerde voordat hij Theo van Gogh vermoordde. Hij schreef het onder het pseudoniem ‘Abu Zubair’. Pas na de moord op Van Gogh op 2 september 2004 werd de AIVD duidelijk dat Mohammed B. achter het pseudoniem verscholen ging.
Na die datum werd nog veel meer bekend over B. Ruim drie jaar na dato blijkt hij in ieder geval niet die ongevaarlijke persoon die zich ‘in de periferie’ van de Hofstadgroep bewoog, zoals minister Remkes (VVD) vlak na de moord aan de Tweede Kamer meldde. Dat blijkt uit het onderzoek dat de commissie van Toezicht van de AIVD (CTIVD) twee weken terug uitbracht.

Volgens de commissie had de AIVD wel degelijk meer aandacht aan de rol van Mohammed B. moeten besteden, hoewel hij inderdaad niet direct betrokken leek bij het plannen of plegen van een aanslag. ‘Mohammed B. had een actieve en belangrijke rol in de Hofstadgroep en een gewelddadige uitstraling.’ Dat blijkt volgens de commissie onder meer uit het feit dat B. in 2001 al eens een agent op straat met een mes had aangevallen, dat hij regelmatig leden van de Hofstadgroep bij hem thuis ontving, dat hij hun financiën regelde en dat hij betrokken was bij fundamentalistische rituelen. ‘De commissie is daarom van mening dat de AIVD de rol van Mohammed B. in de Hofstadgroep heeft ondergewaardeerd.’

De leden van de CTIVD constateren dat de AIVD nog een aantal andere fouten heeft gemaakt. Zo werd er over Mohammed B. geen apart persoonsdosssier opgemaakt, waaruit naar voren had kunnen komen met wie de dienst precies te maken had. Ook heeft de AIVD nagelaten te luisteren naar waarschuwingen van de Amsterdamse RID, de plaatselijke afdeling van de AIVD. Een wijkagent gaf in de periode voor de moord op Van Gogh aan dat Mohammed B.’s gedrag aan het ‘veranderen’ was. Dat was precies in de periode dat de AIVD de informatie binnenkreeg dat de Hofstadgroep ‘met iets bezig was’, zo meldt de commissie. De CTIVD schrijft dat ze niet kan beoordelen of een aanslag op Theo van Gogh voorkomen had kunnen worden, als de AIVD Mohammed B. nog scherper in de gaten had gehouden. ‘Dat is een vraag die nooit meer beantwoord zal kunnen worden, hoewel duidelijk is dat de AIVD nooit concrete kennis heeft gehad van een aanslag op Theo van Gogh door Mohammed B. of andere leden van de Hofstadgroep.’

Op 23 april wordt het rapport van de CTIVD in de Kamer behandeld.