De acteur kon het zich wel voorstellen

Betrokkenen bekeken de film die regisseur Kees Vlaanderen maakte over de door de Hoge Raad terugverwezen zaak van Ina Post. De bejaardenverzorgster was daar zelf bij aanwezig: ‘Ik voel nog steeds angst voor deze rechercheurs.’

Joost van der Wegen

De acteur kon het zich wel voorstellen. Hoe de rechercheur een minuscuul haakje in het handschrift van de verdachte als laatste aanknopingspunt zag van het politieonderzoek. Hoe dit het wel moest zijn. En hoe de man meer uit eergevoel handelde, dan uit carrièredrift. ‘Voor de familie van het slachtoffer, de gemeenschap, en onder druk van de burgemeester.’
Huub Stapel was enkele weken terug aanwezig bij de première van de film ‘De Nachtmerrie van Ina Post’ van regisseur Kees Vlaanderen, voor omroep Human (deze woensdagavond om 23.22 uur op Nederland 2, met een herhaling op donderdag 8 juli, om 15.00 uur). Daarin staan de politieverhoren die leidden tot haar bekentenis centraal, via een nagespeelde reconstructie. Stapel speelt de rol van de coördinator van het politieteam. Karina Smulders (o.a. Toneelgroep Amsterdam) neemt de rol van de jonge Ina (ze was dertig tijdens haar arrestatie) voor haar rekening.

Verzoek
Een dag na de screening van de film startte het Hof in Den Bosch met de eerste verhoren in de herziening van de zaak. De Hoge Raad besloot vorig jaar namelijk tot een terugverwijzing van het inmiddels 22 jaar oude dossier, op basis van onderzoek van de ‘Commissie Buruma’ (Evaluatie Afgesloten Strafzaken) en het alweer vijfde verzoek tot herziening van haar advocaat Geert-Jan Knoops. Ina Post werd in 1986 tot zes jaar cel veroordeeld voor het doden van de 89-jarige mevrouw Kolstee, en voor valsheid in geschrifte (vervalsen van haar cheques). Na drie jaar werd ze wegens goed gedrag vervroegd vrijgelaten. De commissie vond herziening vorig jaar noodzakelijk, omdat het tijdstip van overlijden achteraf niet overeen bleek te komen met het tijdstip waarop Ina Post van de moord werd beschuldigd. De commissie vond niet dat er tijdens de verhoren ‘ongeoorloofde druk’ was toegepast. Wel was de verdachte tijdens de verhoren ‘voorzien van daderinformatie.’

Verzinnen
Na het kijken van de film vertelde researcher Willem de Haan hoe dicht het scenario op de werkelijkheid is gebaseerd. ‘Het meest confronterende is dat we er niet zoveel bij hebben hoeven verzinnen.’ In de film krijgt Ina Post van een rechercheur bijvoorbeeld te horen dat ze tijdens het afleggen van de schrijfproef stonk naar angstzweet. In het beslissende verhoor snijdt de teamleider van de politie de pijnlijke dood van haar vader aan. Dit is te veel voor haar. Na drie dagen van ‘geestelijk geweld’, zoals ze het zelf noemt, slaat ze door. Het terugtrekken van haar eerdere verklaring mag niet meer baten. Ook in hoger beroep wordt ze veroordeeld. Terwijl er voor haar bekentenis geen enkel ondersteunende bewijs aanwezig is.

Accepteren
De veroordeling heeft het leven van Ina Post sindsdien beheerst: ‘Het blijft moeilijk te accepteren dat dit je als mens kan overkomen. Ik ben daarom blij dat meer mensen de moed hebben gevonden om met hun zaak naar buiten te komen.’ Nog steeds vindt Ina Post het ‘stom’ dat ze destijds heeft bekend: ‘Ik werd hierin gedreven door diepe angsten en onzekerheid over mezelf. De angst voor die rechercheurs is trouwens nog steeds aanwezig, nu ik ze weer op het scherm zie. Dat stelletje etterbakken.’
De acteur beschouwde die laatste opmerking als het grootste compliment dat hij kon ontvangen voor de vertolking van de politieman. Met een ‘dag lieve Ina, veel sterkte de komende tijd’, verliet Huub Stapel de zaal, om te gaan optreden. Daarna was het tijd voor een evaluatie van de strafrechtelijke kant van de zaak. ‘Het zijn helemaal geen klootzakken, die rechercheurs’, betoogde professor rechtspsychologie Peter van Koppen. ‘Ze waren gewoon incompetent.’ Het gebruik van verbaal geweld tijdens een verhoor is volgens de hoogleraar niet eens noodzakelijk, om verdachten onder druk te zetten: ‘Als je drie dagen met beperkingen in een cel hebt gezeten, ben je al wanhopig genoeg.’

Donderdag vinden voor het Hof in Den Bosch de verhoren plaats van de rechercheurs in de zaak Ina Post.